Αυτοί είναι οι Κρητικοί

του Νίκου Καζαντζάκη

Δεν βλέπω την Κρήτη σαν ένα πράγμα γραφικό και χαμογελαστό.

Αυστηρή είναι η μορφή της. Σκαμμένη από τον αγώνα και τον πόνο.

Αυτό το νησί, μεταξύ Ευρώπης ,Ασίας και Αφρικής , ήταν προορισμένο από την γεωγραφική του θέση να γίνει η γέφυρα ανάμεσα σ’ αυτές  τρείς ηπείρους .Να γιατί η Κρήτη υπήρξε η πρώτη γη της Ευρώπης που δέχθηκε το φώς του πολιτισμού που ήρθε από την Ανατολή .

Δύο χιλιάδες  χρόνια  πριν το ελληνικό θαύμα ,ανθούσε στην Κρήτη αυτός ο μυστηριώδης πολιτισμός , ο λεγόμενος αιγαιακός  , ακόμα βουβός ,γεμάτος από ζωή ,μεθυσμένος από χρώματα , με φινέτσα και χρώματα που ξαφνιάζουν και προκαλούν τον θαυμασμό .

Μάταια αντιστεκόμαστε στο ίχνος του παρελθόντος .Υπάρχει μία έκκριση ,νομίζω μία μαγική έκκριση που ακτινοβολεί από τα αρχαία χώματα που πάλεψαν και υπέφεραν πολύ.

Σαν κάτι να έμεινε μετά την εξαφάνιση των λαών που αγωνίστηκαν , έκλαψαν κι αγάπησαν σ’ ένα κομμάτι γης.

Αυτή η ακτινοβολία των περασμένων καιρών είναι εξαιρετικά  έντονη στην Κρήτη.

Σας διαπερνά μόλις πατήσετε την κρητική γη.

‘Ύστερα ένα άλλο συναίσθημα, πιο συγκεκριμένο σας καταλαμβάνει!

Όποιος γνωρίζει την τραγική ιστορία των τελευταίων αιώνων αυτού του νησιού καθηλώνεται όταν αναλογίζεται το λυσσαλέο αγώνα πάνω σ’ αυτή τη γη ανάμεσα στον άνθρωπο που μάχεται για την ελευθερία του και στον καταπιεστή που μαίνεται για να τον συνθλίψει.

Οι Κρητικοί αυτοί έχουν τόσο εξοικειωθεί με το θάνατο που δεν φοβούνται πια.

Υπέφεραν τόσο επί αιώνες , διαπίστωσαν τόσες φορές ότι ο ίδιος ο θάνατος δεν μπορεί να τους καταβάλει, που έφτασαν στη διαπίστωση ότι ο θάνατος είναι απαραίτητος για το θρίαμβο του ιδανικού τους, ότι στην κορυφή της απελπισίας αρχίζει η σωτηρία.

Ναι είναι δύσκολο να τη μασήσεις την αλήθεια.

Αλλά οι Κρητικοί σκληραγωγημένοι από τον αγώνα, λαίμαργοι για ζωή, την καταπίνουν σαν ένα ποτήρι δροσερό νερό.

«Πώς σου φάνηκε η ζωή παππού ;» ρώτησα μία μέρα ένα γέρο Κρητικό ,εκατοχρονίτη ,γεμάτο παλιές πληγές ,τυφλό. Ζεσταίνουνταν στον ήλιο , κουκουβιστός στο κατώφλι της καλύβας του. Ήταν περήφανος στ’ αυτιά όπως λέμε στην Κρήτη.

Δεν άκουγε καλά. Του επανέλαβα την ερώτηση. «Πώς σου φάνηκε η μεγάλη σου ζωή ,τα εκατό σου χρόνια παππού;

Σαν ένα ποτήρι δροσερό νερό» μου απάντησε. «Και διψάς ακόμα παππού;»

Σήκωσε απότομα το χέρι:

« Καταραμένος αυτός που δεν διψάει» φώναξε!

Αυτοί είναι οι Κρητικοί! Πώς να μην τους κάνω σύμβολο;